سور سماییسور نازل شده بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در آسمان را سور سمایی نام نهاده اند. ۱ - تقسیمات نزول قرآنیکی از تقسیمات قرآن به لحاظ مکان نزول، تقسیم اجزای آن (آیات و سور) به ارضی (زمینی)، سمائی (آسمانی)، بین سماء و ارض (فضای بین آسمان و زمین) و تحت ارضی (غاری یا زیرزمینی) می‌باشد. این تقسیم در کلمات ابن عربی (در کتاب ناسخ و منسوخ و در تفسیر احکام القرآن) یافت شده و سیوطی به نقل از وی آن را مطرح کرده است. ۲ - سور ارضیشکی نیست که بیش تر آیات و سوره‌های قرآن بر روی زمین بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نازل شده، که به «سور ارضی» معروفند. ۳ - نزول قرآن در شب قدردر مورد اجزای سمایی قرآن (اعم از آیات سمائی و سور سمائی) توضیحی داده نشده؛ هرچند که همه قرآن در شب قدر بر سماء دنیا نازل شد و سپس در طول بیست وسه سال از آن جا بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بتدریج نازل شده است. اما اجزایی (آیات تحت ارضی و سور تحت ارضی) از قرآن که در زیر زمین یا غار نازل شده، طبق نقل صحیح از ابن مسعود عبارت از سوره مرسلات است. ۴ - اختلاف در آیات نزول قرآنسه آیه (آیات ۱۶۴ - ۱۶۶) از سوره صافات؛ یک آیه (آیه ۴۵) از سوره زخرف؛ دو آیه (آیات۲۸۵ - ۲۸۶) از سوره بقره . براساس این نقل، سوره‌ای نیست که به طور کامل در بین آسمان و زمین بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نازل شده باشد. سیوطی بعد از نقل این دیدگاه می‌گوید که برای چهار آیه متقدم مستندی پیدا نکردم؛ اما دو آیه آخر سوره بقره بر طبق روایتی که مسلم از ابن مسعود نقل کرده در شب معراج بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نازل شده است. [۲]
حجتی، محمد باقر، ۱۳۱۱، پژوهشی درتاریخ قرآن کریم، صفحه ۷۴.
[۴]
طباطبایی، محمد حسین، ۱۲۸۱ - ۱۳۶۰، قرآن دراسلام، صفحه ۱۶۹.
نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «سور سمایی». ۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«سور سمایی». |